VIJETNAM (Kovanović, 2015)

Vijetnam, u režiji i po scenariju Jovane Kovanović, predstavlja školski primer uspelog kratkog dokumentarnog filma, u kom se upoznajemo sa beogradskim naseljem poznatim pod nadimkom Vijetnam (inače u opštini Voždovac), i sa njegovim mladim naraštajem, grupom momaka rođenih 1994. godine.

Objašnjenje nadimka naselja čuje se već u prvim minutima filma – "Vijetnam, kao država koja se brani" – i ono simbolično oslikava i glavne aktere filma, koji preuzimaju ulogu naratora i pripovedaju o svojoj životnoj borbi, svakodnevici, detinjstvu i budućnosti. Slušajući priče i razmišljanja uličnih heroja i njihovih majki, upoznajemo se sa omladinom iz radničke i niže srednje klase: okupljanja u obližnjem parku, odlasci na utakmice lokalnog fudbalskog kluba i crtanje grafita je ono što im je navika i uteha. U intervjuima, akteri filma nam, ostavljajući utisak iskrene ispovesti, govore o sebi putem opisa kraja u kom su odrasli: gledalac saznaje njihove bojazni i planove, ili nedostatak istih, upoznaje ih kao složene i različite ličnosti, ali ono što ih sve povezuje je nostalgija za bezbrižnim detinjstvom i nekadašnjim društvom iz kraja.

Ovaj izlagačko-posmatrački dokumentarac nije, prema tome, stilski revolucionaran, ali klasičan pristup intervjuisanju i snimanju aktera u krupnom i srednje krupnom planu, uz kadrove okoline, ide u prilog tematici i čini film realističnim i životnim. Uglavnom je snimano u eksterijeru, gde ovi mladi ljudi i provode najveći deo svog vremena, a kamera je u trenucima ispovesti aktera statična i fokusirana, što se ne može reći i za snimke komšiluka i naselja. Ti inserti, iako deluju spontano, ostavljaju utisak da su nasumično snimljeni kamerom iz ruke bez nekog reda i poente i na trenutke deluju čak i amaterski. Međutim, ovi detalji vizuelno potkrepljuju istinitost i iskrenost priča i stvaraju osećaj empatije kod gledalaca, i vezu ljudi i naselja. Praćeni molskom temom na električnoj gitari, ti inserti donose sentimentalnost i naglašavaju žal za prošlošću, u kontrastu sa rep instrumentalima koji ilustruju sadašnjost, onakvu kakvom je doživljavaju mladi stanovnici Vijetnama.

Za manje od pola sata, Vijetnam ostvaruje svoju nameru: uspeva da približi i humanizuje mladiće koji provode vreme na fudbalskim utakmicama i na ulici, mladiće koji nemaju izbora, šansi i mogućnosti da nešto promene. Time ovaj film poteže određena klasna i socijalna pitanja i predstavlja materijal za diskusiju, a svakako i osveženje u filmovima ovog žanra i teme, jer na pozitivan način ilustruje deprivilegovanu srpsku omladinu. 

Nina Bovan

Nina Bovan (Beograd, 1992), studentkinja je sociologije. Objavljuje tekstove na internet portalima, a neki se mogu pronaći na ovom linku

 (Prikaz je nastao u okviru radionice kritike "Filmske sveske", održane na 63. Beogradskom festivalu dokumentarnog i kratkometražnog filma, pod mentorstvom Ivana Velisavljevića.)